ABD Başkanı’nın kişiliğinin bir parçası olan kibirli bakışından özellikle Avrupa’nın her fırsatta payını aldığı görülüyor. Trump, devrimler çağının merkezi, sanayileşmenin, aydınlanmanın yurdu Avrupa’yı her geçen gün aşağılamayı sürdürüyor. Bu tutumunda yalnız da değil, yardımcısı J.D.Vance’ın da ondan kalır yanı yok. Vance, geçtiğimiz günlerde Almanya’nın iç politikasına burnunu sokarak, Alman devletinin tehlikeli gördüğü aşırı sağcı parti AfD’ye desteğini açıklamıştı. Hem de “Almanya’nın övündüğü ifade özgürlüğünden” dem vurarak.
Yani Avrupa, Trump ile Vance gibi son derece donanımsız tiplerin alay konusu oldu gerçekten de. Böyledir diye karalar bağladığım yok tabii çünkü Avrupa da kendi dışındakilere yönelik kibrinin, bencilliğinin bedelini ödüyor bir bakıma.
Trumpgillerin Avrupa’yı küçük görmelerinin yaşlı kıtada yatırımların, gelirin, üretkenliğin gerilemesiyle ilgisi var elbette. Şaka değil, Avrupa’nın küresel ekonomideki payı gittikçe küçülüyor. Bu hem ABD hem de Çin karşısında gerilediği anlamına da geliyor.
Neden peki? AB bürokrasinin mevzuatı bıktırıcak kadar fazla bir kere. Başkenti sayılan Brüksel’in de AB üyesi ülkeler üzerinde öyle sanıldığı gibi ciddi bir gücü yok. Mali piyasaları çok parçalı, kamu ile özel yatırımları çok düşük. Şirketleri de küresel ölçekte rekabet gücünü yitirmiş durumda. Çünkü AB bugünün dünyasına uygun bir kurum değil artık. Avrupa Merkez Bankası’nın eski başkanlarından Mario Draghi, “Kovid öncesi, Ukrayna öncesi, Orta Doğu’daki çatışmalar öncesi, büyük güç rekabetinin geri dönüşü öncesi” bir varlık özelliğini gösterdiğini söylüyor AB’nin ki doğru elbette.
Sadece bu değil Avrupa’yı küçük düşüren. Rusya’dan ucuz enerji gelmesine bağlı, Çin’den ucuz ihracata ihtiyacı var, askeri anlamda da hala ABD’nin korumasına muhtaç.
Bir zamanlar çok başarılı olduğu otomobil üretiminde bile ABD ile Çin’in çok gerisinde artık Avrupa ülkeleri. Adı geçen iki ülke kendi yarı iletken, alternatif enerji ile elektrikli otomobil endüstrisini büyüttü örneğin.
Özel yatırımlarda da Avrupa ciddi bir gerileme içinde. McKinsey Global Institute tarafından hazırlanan bir rapora göre, büyük şirketler 2022 yılında Amerikalı meslektaşlarına kıyasla yüzde 60 daha az yatırım yapmış. Avrupa’da kişi başına düşen gelir de ABD’den yüzde 27 daha düşük durumda. Verimlilik artışı son derece düşük, enerji fiyatları da olağanüstü yüksek.
Tüm bu olumsuzlukların farkında olan AB, durumu düzeltmek için ancak iki yıl önce adım atabildi. Enerji dönüşümünü hızlandırmak için Yeşil Anlaşma Sanayi Planı’nı kabul etti örneğin. Ancak kimileri AB’nin kamu finansmanını bir havuzda toplamadan, tek bir sermaye piyasası yaratmadan savunma ile enerji başta olmak üzere birçok alanda rekabet edemeyeceğini ileri sürüyor.
Bu durumun Avrupa ülkelerindeki aşırı sağın işine geldiğini bilmeyen yok. Tüm olan bitenden Brüksel’i (AB) suçlayan aşırı sağ ekonomik kaygıları yabancı düşmanlığıyla harmanlayıp ciddi zemin kazanıyor. Fransa’nın aşırı sağcı Ulusal Ralli partisinin Avrupa Birliği’ni “halkın düşmanı” olarak nitelendirdiğini anımsayalım.
Tüm bunların üzerine Trump’ın Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le “yakınlaşması”nı ekleyin. Çin-ABD Ticaret savaşlarının bu iki ülkeye sağladığı üretim hızını da koyun üstüne, Avrupa’nın nasıl bir çıkmaza girdiğini anlamak kolaylaşır.
Trump da Vance da dalga geçmekte haklılar.
Sırıtmakta da.
